درمان اختلال دوقطبی به طور معمول شامل ترکیبی از دارو، روان درمانی و تغییرات سبک زندگی برای تثبیت خلق و خو، مدیریت علائم و بهبود رفاه کلی است. روان‌درمانی به افراد کمک می‌کند تا با بیماری کنار بیایند و سبک زندگی جدیدی را در پیش بگیرند. برای آشنایی بیشتر با درمان اختلال دو قطبی تا انتهای این مقاله همراه ما باشید.
روند کلی درمان اختلال دو قطبی چیست؟
درمان اختلال دوقطبی به طور معمول شامل ترکیبی از دارو، روان درمانی و تغییر سبک زندگی است. اختلال دوقطبی یک بیماری روانی مزمن است که با تغییرات خلقی شدید و با افسردگی پدیدار می شود. روند درمان دو قطبی شامل:
- دارو: تثبیت کننده های اخلاقی، داروهای اولیه ای هستند که برای درمان اختلال دوقطبی استفاده می شوند. آنها به کنترل علائم افسردگی و جلوگیری از اپیزودهای خلقی کمک می کنند. این نوع داروهایی که معمولا تجویز می شوند شامل لیتیوم، والپروات و لاموتریژین هستند.
- روان درمانی: روان درمانی، مانند درمان شناختی- رفتاری (CBT)، اغلب در کنار دارو برای کمک به افراد برای مدیریت علائم خود و توسعه راهبردهای مقابله ای استفاده می شود. CBT می تواند به شناسایی و تغییر الگوهای افکار و رفتارهای منفی، مدیریت استرس و بهبود رابطه کمک کند. درمان خانواده محور و ریتم درمانی بین فردی و اجتماعی نیز ممکن است سودمند باشد.
- تغییرات سبک زندگی: حفظ یک سبک زندگی سالم می تواند نقش مهمی در مدیریت اختلال دوقطبی داشته باشد. این شامل ورزش منظم، رعایت بهداشت خواب خوب و اتخاذ یک رژیم غذایی متعادل است. اجتناب از الکل و مواد مخدر ضروری است، زیرا می توانند باعث ایجاد یا بدتر شدن دوره های خلقی شوند. ایجاد یک برنامه منظم روزانه و مدیریت سطوح استرس نیز می تواند به ثبات کمک کند.
توجه به این نکته مهم است که برنامه های درمانی کاملاً فردی هستند و آنچه برای یک فرد موثر است ممکن است برای دیگری موثر نباشد. برای افراد مبتلا به اختلال دوقطبی ضروری است که از نزدیک با روانشناس خود برای ایجاد یک برنامه درمانی جامع که نیازها و اهداف خاص آنها را برطرف می کند، همکاری کنند. نظارت منظم و تنظیم برنامه درمانی ممکن است برای حفظ ثبات و مدیریت موثر علائم ضروری باشد.
چه چیزی باعث اختلال دو قطبی می شود؟
علت دقیق اختلال دوقطبی به طور کامل شناخته نشده است، اما اعتقاد بر این است که این اختلال ناشی از ترکیبی از عوامل ژنتیکی، بیولوژیکی و محیطی است. تحقیقات نشان می دهد که یک جزء ژنتیکی وجود دارد، زیرا این بیماری اغلب در خانواده ها دیده می شود. عدم تعادل در مواد شیمیایی مغز، مانند انتقال دهنده های عصبی و ناهنجاری های ساختاری در مغز نیز ممکن است در ایجاد اختلال دوقطبی نقش داشته باشد.
علاوه بر این، رویدادهای استرس‌زای زندگی، سوء مصرف مواد، و اختلال در الگوهای خواب می‌توانند باعث ایجاد یا بدتر شدن دوره‌ها در افرادی شوند که از نظر ژنتیکی مستعد ابتلا به این اختلال هستند. با این حال، توجه به این نکته مهم است که همه افراد دارای استعداد ژنتیکی به اختلال دوقطبی مبتلا نمی شوند و همه افراد مبتلا به این بیماری سابقه خانوادگی آن را ندارند.
اختلال دو قطبی چگونه تشخیص داده می شود؟
اختلال دوقطبی معمولاً از طریق ترکیبی از ارزیابی بالینی، مشاهده علائم و ارزیابی سابقه پزشکی و روانپزشکی فرد تشخیص داده می شود. فرآیند تشخیص اغلب شامل مراحل زیر است:
- مصاحبه بالینی: یک متخصص سلامت روان یک مصاحبه جامع برای جمع آوری اطلاعات در مورد علائم فرد، سابقه شخصی و خانوادگی و هرگونه محرک احتمالی انجام می دهد.
- ارزیابی خلق و خو: روانشناس الگوهای خلقی و نوسانات فرد را با پرسیدن سوالات خاص در مورد علائم شیدایی، هیپومانیک و افسردگی ارزیابی می کند. همچنین از مقیاس‌های رتبه‌بندی استاندارد یا پرسشنامه‌ها برای اندازه‌گیری شدت و مدت دوره‌های خلقی استفاده می کنند.
- معیارهای تشخیصی: روانشناس علائم فرد را با معیارهای ذکر شده در راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5) مقایسه می کند. اختلال دوقطبی در صورتی تشخیص داده می شود که فرد دوره های مشخصی از شیدایی یا هیپومانیا را تجربه کرده باشد که معمولاً با دوره های افسردگی همراه است.
- ارزیابی پزشکی: یک معاینه فیزیکی و آزمایش‌های آزمایشگاهی برای رد هرگونه شرایط پزشکی زمینه‌ای که می‌تواند به علائم کمک کند انجام خواهد شد. این کمک می کند تا اطمینان حاصل شود که علائم توسط عوامل دیگری مانند سوء مصرف مواد، عوارض جانبی دارو یا عدم تعادل هورمونی ایجاد نمی شوند.
- تجزیه و تحلیل مشارکتی: روانشناس اطلاعات جمع آوری شده را تجزیه و تحلیل می کند و مدت، دفعات و تأثیر علائم را برای تشخیص دقیق در نظر می گیرد.
چه تغییراتی در شیوه زندگی می تواند به اختلال دو قطبی کمک کند؟
ایجاد تغییرات خاص در سبک زندگی می تواند در مدیریت اختلال دوقطبی مفید باشد. در ادامه برخی از اصلاحات سبک زندگی که ممکن است کمک کند را آورده ایم:
- ایجاد یک روال: حفظ یک برنامه منظم روزانه می تواند ثبات را ایجاد کند و به تنظیم چرخه خواب و بیداری کمک کند. رفتن به رختخواب و بیدار شدن در زمان های ثابت و همچنین برنامه ریزی فعالیت ها و وعده های غذایی می تواند مفید باشد.
- ورزش منظم: درگیر شدن در فعالیت‌های بدنی منظم، مانند پیاده‌روی، آهسته دویدن و یوگا، می‌تواند تأثیر مثبتی بر خلق و خو کلی داشته باشد. ورزش می تواند به کاهش علائم افسردگی، مدیریت استرس و بهبود خواب کمک کند.
- اولویت دادن به بهداشت خواب: اطمینان از خواب کافی و مداوم بسیار مهم است. ایجاد یک روال آرامش بخش قبل از خواب، ایجاد یک محیط خواب راحت و اجتناب از محرک هایی مانند کافئین یا وسایل الکترونیکی قبل از خواب می تواند کیفیت خواب بهتری را بهبود بخشد.
- مدیریت استرس: استرس می تواند باعث ایجاد یا تشدید اپیزودهای خلقی شود. اتخاذ تکنیک‌های مدیریت استرس، مانند تمرین تمرکز حواس، تمرین‌های تنفس عمیق، یا درگیر شدن در سرگرمی‌ها، می‌تواند به کاهش سطح استرس و ارتقای رفاه عاطفی کمک کند.
- اجتناب از سوء مصرف مواد: مصرف الکل و مواد مخدر می تواند علائم را بدتر کرده و با اثربخشی داروها تداخل ایجاد کند. مهم است که از سوء مصرف مواد خودداری کنید و در صورت وجود هرگونه مشکل در اعتیاد، کمک بگیرید.
نتیجه گیری
درمان اختلال دوقطبی نیازمند رویکردی جامع است که ترکیبی از دارو، درمان و اصلاح شیوه زندگی باشد.