در مغز انسان، برای هر یک از اندام های بدن محل و مکان آناتومیکی مشخصی در نظر گرفته شده است. در واقع کاربرد اصلی نقشه مغزی در رابطه با کنترل عملکرد های مرتبط با هر عضو می باشد. هرچه اندام مورد نظر شما دارای جایگاه بزرگتری در قشر مخ باشد، به نسبت عملکرد های ظریف و تخصصی تری خواهد داشت. در این مقاله می خواهیم اطلاعاتی در رابطه با کاربرد نقشه مغزی در اختیار شما بگذاریم با ما همراه باشید.
کاربرد نقشه مغزی
در واقع پیش از ابداع روش هایی که باعث تعیین و مشخص سازی نقشه مغزی انسان شده اند، از گرفتن EEG یا همان electro encephalo graphy برای بررسی انواع امواج و ویژگی های مغزی استفاده میشد. این روش کم کم با روشی به نام QEEG یا انسفالوگرافی مغزی کمی، جایگزین شد. در واقع این روش را می توان حالت پیشرفته و آپدیت شده ی الکتروانسفالوگرافی قدیمی، در نظر گرفت. برای تهیه ی EEG باید شی کلاه مانند یا لید های دارای قابلیت اتصال را، به سر بیمار متصل کرده و سپس بر اساس فعالیت الکتریکی مغز، امواج صادر شده را توسط دستگاه ثبت نوار مغزی، ثبت نمود. اما در روش پیشرفته ی QEEG، امواج دریافت شده از مغز را ابتدا بر اساس پارامتر های مشخصی همچون دامنه ی امواج، طول موج هر یک از آنها و تعداد فرکانس های هر کدام از امواج، دسته بندی نموده و سپس بر اساس اطلاعات بدست آمده از پردازش و آنالیز هر یک از این سیگنال ها، یک نقشه ی مشخص از موقعیت و فعالیت های مختلف مغز، تهیه می شود. نقشه ی به دست آمده از امواج مغزی هر یک از افراد در رده های سنی و جنسیت های متفاوت، دارای ویژگی های منحصر بفرد همان گروه می باشد. لذا برای بررسی و آنالیز آن ها باید از نقشه های دارای استاندارد های طبیعی، استفاده کرد.
نقشه مغزی
در مغز هر یک از ما انسان ها می توان امواج مشخصی را ثبت نمود که به نام های امواج آلفا، امواج بتا، امواج تتا، امواج دلتا و امواج دلتا بالا، شناخته می شوند. هر یک از این امواج طی فعالیت ها و شرایط مشخصی بروز پیدا می کنند و نسبت به سایر امواج، غالبیت می یابند. به عنوان مثال می توان بیان داشت برای افرادی که در خواب هستند، در مراحل چهارگانه ی خواب، امواج مختلفی تولید و ثبت می شوند، که بر اساس آنها می توان تعیین نمود فرد مورد نظر در کدام مرحله از خواب به سر می برد. در حالت کلی، فردی که در حال استراحت باشد به صورت غالب امواج دلتا را در مغز خود تولید می کند و همین فرد در حال بیداری و استراحت، بیشتر امواج آلفا را ساطع می کند. بنابراین بر اساس امواج ثبت شده و بررسی های انجام گرفته در نقشه ی تهیه شده از مغز فرد، می توان امکان مقایسه ی فعالیت های مغزی بین افراد مختلف را فراهم آورد. از این راه می توان بسیاری از ناهنجاری ها و عملکرد های غیر طبیعی مغزی را شناسایی کرده و برای درمان آنها اقدامات مناسب را اجرا نمود.
نقشه مغزی چیست
بر اساس توضیحاتی که در پاراگراف های بالا ارائه شد، نقشه ی مغزی در واقع همان فعالیت های مغزی ثبت شده در حالات مختلف مغز انسان می باشد، که امکان بررسی و مقایسه ی عملکرد مغز یک فرد با دیگری را فراهم می کند. تهیه ی نقشه ی مغزی می تواند به روش ها و اشکال مختلفی انجام گیرد و هر یک را می توان برای منظور مشخصی بکار برد.
نقشه مغزی معمولی
در غالب ترین حالت ثبت و ایجاد نقشه های مغزی، می توان به نقشه ی معمولی مغزی اشاره کرد. تهیه ی این مدل نقشه به زمانی معادل با 20 تا 40 دقیقه احتیاج داشته و بسیار راحت انجام می گیرد. برای تهیه ی این نقشه از فرد مورد نظر می خواهیم که بدون حرکت و سر و صدا در محل مشخصی نشسته و تنها گاهی اوقات و به تناوب چشم هایش را باز و بسته کند. البته ممکن از فرد درخواست شود که گاهی نفس عمیق نیز بکشد. در انجام این روش، گاهی از قرار دادن یک شی چشمک زن همچون یک چراغ کوچک استفاده خواهد شد، تا بتوانیم فعالیت و واکنش های مغزی فرد نسبت به چشمک زدن چراغ مذکور را بررسی نماییم.
نقشه مغزی حین خواب
این نوع روش برای تهیه ی نقشه از مغز زمانی انجام می گیرد، که بیمار خوابیده باشد. البته این روش برای نورولوژیست ها کاربردی ندارد و نمی تواند در روند تشخیص و درمان توسط آنها، موثر باشد. در انجام این روش، لازم است یک شب پیش از انجام تست و تهیه ی نقشه از مغز بیدار باشید، تا در هنگام انجام این تست بتوانید واقعا بخوابید.
نقشه مغزی حین انجام فعالیت
در این روش، برای تهیه ی نقشه از مغز لازم است فعالیت های انجام شده توسط مغز در طول یک 24 ساعت کامل، ثبت شوند. البته در برخی موارد و بر اساس نیاز، ممکن است ثبت فعالیت های مغزی به مدت چند روز انجام گرفته باشد.
عوارض انجام فرایند تهیه ی نقشه مغز
لازم است بدانید این فرایند یکی از ایمن ترین و بی خطرترین فرایند های تشخیصی در حوزه ی علوم پزشکی و اعصاب، می باشد. در طی انجام این پروسیجر، تنها با قرار دادن لید های خاص روی نواحی مشخص از جمجمه، امواج تولید شده در مغز هر فرد، دریافت شده و به شکل اطلاعات قابل بررسی، در اختیار درمانگر شما قرار داده خواهد شد. البته احتمال بروز برخی عوارض قابل چشم پوشی همچون: ایجاد احساس گزگز دور لب و یا سنگین شدن سر حین ثبت و دریافت امواج مغزی، وجود دارد؛ که عامل نگران کننده ای نیست. البته لازم به ذکر است که برخی از شرایط خاص پزشکی همچون داشتن سابقه ی تشنج یا بیماری صرع، می تواند باعث بروز اختلال و ایجاد مشکل شده و حین ثبت نقشه از مغز، حملات تشنج یا صرع برای بیمار رخ دهد. در این موارد نیز، پیش از شروع پروسیجر، باید یک پرستار در کنار بیمار حضور داشته باشد و در صورت بروز حمله، اقدامات حیاتی لازم را انجام دهد.
کاربرد تهیه ی نقشه مغزی
این روش می تواند اطلاعات وسیع تری از عملکرد مغز ارائه دهد و به این ترتیب می تواند بیشترین تاثیر را در تعیین روند صحیح تشخیص و درمان بیمار، داشته باشد. از جمله مواردی که می توانند با اطلاعات حاصل از تهیه ی نقشه از مغز تحت درمان قرار گیرند، می توان به: افسردگی، مشکلات عدم تمرکز، بررسی تاثیر درمان دارویی، بررسی تاثیر تشنج بر مغز، تشخیص اختلالات مختلف همچون نقص یادگیری، تشخیص اختلالات حافظه، اشاره کرد.
برای درخواست مشاوره تلفنی رایگان فرم زیر را پر کنید.